Yaklaşık yedi milyon çalışanı yakından ilgilendiren minimum fiyat toplantılarının birincisinin tarihi aşikâr oldu. 1 Aralık’ta toplanacak Minimum Fiyat Tespit Komitesi aralık sonuna kadar yapacağı dört toplantıyla son kararını alacak ve 1 Ocak 2022’den itibaren geçerli olacak minimum fiyatı açıklayacak.
Asgari Ücret Fiyat Tespit Komitesi ne vakit toplanacak?
1 Aralık’ta birinci toplantısını yapacak olan Taban Fiyat Tespit Kurulu 5 patron, 5 personel ve 5 devlet temsilcisi olmak üzere 15 üyeden oluşuyor. Komitede patron tarafını temsilen Türkiye Patron Sendikaları Konfederasyonu (TİSK), emekçi tarafını temsilen ise en fazla üyeye sahip konfederasyon olan Türkiye Emekçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş) temsil ediyor. Kalan 5 üye ise devleti temsilen hükümet tarafından belirleniyor.
Birinci toplantı tarihinin 1 Aralık 2021 olarak belirlendiği kurula birinci ve son toplantılarında Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı konut sahipliği yapacak. İkinci toplantının konut sahipliğini patronu temsilen TİSK, üçüncü toplantının ise personelleri temsilen Türk-İş yapacak.
Taban fiyat nasıl belirleniyor?
Tarafların yaptıkları toplantılarda talepler ve teklifler lisana getirilirken üçüncü toplantıda kıymetli bir gösterge olarak Türkiye İstatistik Kurumu’nun taban fiyat hesaplaması sunuluyor.
Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı’nın talebiyle bir çalışanın günlük istikrarlı beslenme kalıbı hakkında bilgi için Hacettepe Üniversitesi hafif, orta ve ağır iş kollarında çalışan yetişkin personellerin güç ve besin öğesi ihtiyacını karşılayacak protein, süt/süt eserleri, yağ, karbonhidrat, sebze/meyve üzere temel besin hususlarını ve bunların günlük tüketilmesi gereken ölçüleri belirliyor. Buna emekçi istikrarlı beslenme sepeti deniyor.
Geçen yıl bu çerçevede, Hacettepe Üniversitesi tarafından, hafif iş kolunda çalışan yetişkin bir emekçi için 2.765 kalori, orta iş kolunda çalışan için 3.090 kalori ve ağır iş kolunda çalışan için ise 3.590 kalori alması gerektiği belirtilmiş ve bir emekçinin bu kalori muhtaçlığının sağlıklı beslenerek karşılayabilmek için tüketmesi gereken besin husus eserlerini ve bunların günlük ölçüleri belirlenmiştir.
Minimum Fiyat Tespit Komisyonu’nun verdiği misyon çerçevesinde Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Hacettepe Üniversitesi’nin belirlediği bu personel istikrarlı beslenme sepetinde yer alan besin unsurlarının günlük ve aylık mali bedellerini,TÜFE endeksi kapsamında yer alan ve her ay internet sitesinde yayınladığı bölge bazındaki ortalama perakende satış fiyatlarını temel alarak üç farklı iş kolu için hesaplıyor.
Taban Fiyat Tespit Komisyonu’nun üçüncü toplantısında Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) hesaplamalarını sunmuştu. Buna nazaran TÜİK tarafından taban fiyat ağır iş kolu için 2.792,10 TL; orta iş kolu için 2.507,70 TL; hafif iş kolu için 2.339,10 TL olarak hesaplanmıştı. TÜİK’in yaptığı hesaplamalarda geçen yıla nazaran ortalama yüzde 20’lik artış olduğu görülmüştü.
Taban fiyat 2 bin 829 lira 90 kuruş
2021 için minimum fiyat 2 bin 895 lira 90 kuruş olarak uygulanıyor.
Evli ve eşi çalışmayan çalışanlar için net minimum fiyat, 2 bin 879 lira 57 kuruş; evli, eşi çalışmayan ve bir çocuklu çalışan için 2 bin 919 lira 81 kuruş; evli, eşi çalışmayan ve iki çocuklu çalışan için 2 bin 960 lira 6 kuruş; evli, eşi çalışmayan ve üç çocuklu çalışan için ise 3 bin 13 lira 72 kuruş olarak veriliyor.
Net taban fiyat nasıl hesaplanıyor?
Taban fiyat brüt ve net olmak üzere ikiye ayrılıyor. Brüt minimum fiyat vergiler, kesintiler öncesindeki toplam sayısı söz ederken, net minimum fiyat ise kesintiler sonrasında kalan fiyatı söz ediyor.
Kesintiler içinde sigorta primi personel hissesi, işsizlik sigortası primi emekçi hissesi, gelir vergisi ve damga vergisi yer alıyor. Bunların karşısında ise taban geçim indirimi de uygulanıyor.
Minimum fiyatın işverene maliyeti?
Minimum fiyatın işverene maliyeti dikkate alınırken brüt minimum fiyatın üstüne SGK işveren primi ve işsizlik sigortası işveren primi ekleniyor.
2021 taban fiyatı dikkate alındığında 3 bin 577 TL’lik brüt minimum fiyata 544 TL’lik SGK işveren primi ve 71 TL’lik işsizlik sigortası işveren primi eklenmiş ve toplam maliyet 4 bin 203 TL’ye çıkmıştı.
Taban fiyat kim ne bekliyor?
Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Alım ve Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan’ın açıklamalarıyla birlikte özel dal ve ekonomistler de 2022 yılına ait beklentilerini açıklamaya başladılar.
“Vergi yükünün hafifletilmesini destekliyoruz”
TİSK Genel Sekreteri Akansel Koç
Çalışma hayatının paydaşları, personel, patron ve kamu olarak ortak akılla hareket ederek tüm tarafların refahını koruyacak bir minimum fiyat için çalışmalarımız devam ediyor. Bu sene minimum fiyat için, gerek global enflasyon, gerek ülkemizin rekabetçiliğini etkileyen öteki faktörler de kıymetlendirilerek optimal ve akılcı düzeyde uzlaşı sağlayacağımıza inancımız tamdır.
“Enflasyon üzerindeki artışı devlet karşılayabilir”
İTO Lideri Şekib Avdagiç
Minimum fiyata enflasyon oranında yapılacak artırımı patronun karşılamasını, enflasyonun üzerindeki kısmın ise taban fiyat üzerindeki vergi yükleri azaltılarak devlet tarafından karşılanmasını makul bir tahlil olarak görüyoruz.
“Enflasyonun en az 10 puan üzerinde olmalı”
MÜSİAD Lideri Mahmut Asmalı
2022 yılı için belirlenecek minimum fiyat artırımının, patron üzerindeki taban fiyat vergi yüklerinin bir kısmı azaltılmak sureti ile kesinlikle yıl sonu enflasyon oranının üzerinde olması gerektiğini düşünüyoruz. Patronun taban fiyat yükünün hafifletilmesi noktasında da yapılacak artırımın enflasyon oranı kadarlık kısmının patron, üzerindeki kısmın da devlet tarafından üstlenilmesinin uygun olacağı düşünüyoruz. Minimum fiyattaki artış enflasyonun en az 10 puan üzerinde olması gerekir.
“Asgari fiyat beklentim 3 bin 400-3 bin 600 TL”
HİSİAD Lideri Çetin Tecdelioğlu
Biz zati taban fiyatın üzerinde maaşlar veriyoruz. Her vakit minimum fiyatın artı 300-500 TL üzerinde eleman alıyoruz. Benim beklentim 3400-3600 aralığında olacağı istikametinde. Her iki tarafı keyifli edecek bir artışın geleceğini varsayım ediyoruz
“Asgari fiyat 5 bin 200 TL olmalıdır”
DİSK Lideri Dilek Çerkezoğlu
Taban fiyat artışında yoksulluk sonu bir kriter olarak alınmalı ve hanede 2 çalışan olduğu varsayımından hareketle, o haneye en azından bir yoksulluk sonu kadar gelir girmelidir. Minimum fiyat saptanırken bütün fiyatlarda düzgünleşme sağlayacak vergi ve prim dayanağı sağlanmalıdır. En düşük emekli aylığı taban fiyat seviyesinde olmalıdır ve öteki emek gelirlerindeki artışlar taban fiyat artışının altında kalmamalıdır. Gerek yoksulluk hududu gerek besin fiyatları artışı ve gerekse ekonomik büyüme dikkate alındığında 2022 yılında minimum fiyatı en az net 5 bin 200 TL olmalıdır.
“En az yüzde 25 artış bekliyorum”
TÜSİAD Başekonomisti Gizem Öztok Altınsaç
Minimum fiyat artırımının enflasyona birtakım tesirleri olacak. Ben yüklü bir minimum fiyat artırımı yapılacağını düşünüyorum. 2016 yılındaki üzere yüzde 25 civarında olacağını düşünüyorum. Tahminen daha bile fazla olabilir. Minimum fiyat artırımı belirli olmadan speküle etmek hakikat değil. Ama, taban fiyat artırımı piyasada çok konuşuluyor ve şirketler kendilerini buna nazaran ayarlıyor.
“Asgari fiyatta yüzde 10 vergi indirimi, patrondan de yüzde 25 artış gelmeli”
Kiğılı İdare Şurası Lideri Abdullah Kiğılı
Patron olarak teklifimiz devletin taban fiyatta yüzde 10’luk vergi indirimi yapması, bizim de yüzde 25 artırım yapmamız tarafında. Böylece toplamda yüzde 35’lik artırım yapılmış olur. Aksi halde çalışanlarımızdan randıman almamız güç görünüyor.
“Enflasyon oranında artış bekliyorum”
Secret CV CEO’su Okan Tütüncü
Şirketlerin en çok konuştuğu hususlardan biri; bütçeler yapılırken artırım ne kadar yapılmalı oluyor. Taban fiyatın nereye geldiği çok kıymetli. Zira yapılacak bütün artırımlar minimum fiyatla ilgili. 600 firmanın katıldığı bir araştırma yaptık. En az artırım yapacak firma bile kendi firması için yüzde 20 artırım yapmayı bekliyor. Firmalar bile en az yüzde 20 yapacakken, muhtemelen enflasyon oranında taban fiyat artışı olmasını bekliyorum. Gerçek olarak baktığınızda firmalar bunun üzerinde artırım bile yapabilirler.
Patron ve personel tarafında artışın oransal tarafı yanında devletin aldığı verginin azaltılması ve bunun tesirleri de lisana getirilen mevzular ortasında.
“Devlet vergiyi yüzde 10 düşürsün, biz de yüzde 25 artırım yapalım”
Zincir Mağazalar Derneği İdare Heyeti Lideri Serhan Tınastepe
Hem bizim yapacağımız artırım hem de devletin brüt fiyattan alacağı biraz azalırsa çalışanların gelirlerinde kayda paha bir artış sağlayacağız. Örnek vermek gerekirse, devletimiz minimum fiyattan alınan vergiyi yüzde 10 azaltsın biz de patronlar olarak yüzde 25 artırım yapalım toplamda yüzde 35’lik artırım yapmış olalım.