TAHSİN AKÇA
2022 yılının minimum fiyatını belirlemek üzere bugün gerçekleştirilecek birinci toplantı öncesi kur ve enflasyondaki artış nedeniyle kamuoyunda yüksek oranlı artırım beklentisi ortaya çıkmış durumda. Hala net 2 bin 825 TL olan minimum fiyatın vergi ve prim kesintilerinin yapısı da değiştirilerek 4 bin liraya yakın bir düzeye yükseltilmesi bekleniyor. Hatta DİSK minimum fiyatın 5 bin 200 TL’ye yükseltilmesini talep etti.
Lakin minimum fiyatın 4 bin TL düzeyine yükseltilmesi, yalnızca minimum ücretlileri değil, imzalanmış ve yakında imzalanması beklenen toplu kontratlar açısından personel ve patron sendikalarını zorlayacak bir düzeye ulaşması manasına geliyor.
Zira imzalanmış toplu kontratlardaki hala geçerli ortalama net fiyatlar, 4 bin TL’lik taban fiyata ya çok yaklaşmış ya da altında kalmış olacak.
Kamu personelleri, dokumacılık bölümü ve metal kesimi toplu kontratlarına bakıldığında sendikaları açmazda bırakabilecek tablo dikkat çekiyor.
Kamuda ortalama net fiyat 4 bin 500 TL
Hükümet ve personel konfederasyonları, Ağustos 2021’de kamu kurum ve kuruluşlarındaki 700 binden fazla emekçiyi ilgilendiren 2021 Yılı Kamu Toplu İş Mukaveleleri Çerçeve Protokolü üzerinde mutabakat sağlamıştı. Muahede ile kamu personellerine birinci 6 ay için yüzde 12, sonraki 6’şar aylık devirler için yüzde 5 + enflasyon farkı kadar artırım yapıldı. En düşük ücretlilere 500 TL düzeltme yapıldı. Aylık ortalama brüt fiyat 5 bin 835 liraya ulaştı. Bu da nette yaklaşık 4 bin 150 TL’ye karşılık geliyor.
315 bin kamu emekçisi minimum fiyatın altında kalması kelam konusu
Mevcut minimum fiyat kamu çalışanları için yapılan muahedede ortalama net fiyatın yüzde 68’ine gelirken, minimum fiyatın 4 bin liraya yükseltilmesi halinde bu oran yüzde 95’e ulaşmış olacak. Kamu personelleri ortasında en düşük maaş alan yaklaşık 315 bin emekçinin net fiyatı ise 3 bin 506 liraya yükseltilmişti. Bu sayı büyük ihtimalle yeni minimum fiyatın altında kalacak
| Ortalama net | 4 bin 151 TL |
| Mevcut taban fiyata oranı | Yüzde 68 |
| Minimum fiyat 4 bin TL olursa oluşacak oran | Yüzde 95 |
Dokuma çalışanlarının ortalama net fiyatı 4 bin 300 TL
Dokumacılık emekçilerini ilgilendiren 25. Devir Küme Toplu İş Mukavelesi, 1 Nisan 2019-31 Mart 2022 tarihleri ortasında geçerli olacak halde imzalanmıştı.
Mutabakat ile birinci altı ay yüzde 8, ikinci altı ay yüzde 4, takip eden aylarda ise enflasyon oranının altında kalmayacak halde kıdem ve fiyat artırımı verilmişti.
Mutabakat sonucunda 2021 itibariyle dokumacılık çalışanlarının ortalama brüt fiyatı 6 bin TL’ye yükseltilmişti. Bu nette yaklaşık 4 bin 300 TL’ye karşılık geliyor.
Mevcut minimum fiyat dokumacılık personellerinin ortalama net fiyatının yüzde 65’ine karşılık gelirken, bu oran 4 bin TL’ye çıktığında yüzde 93’e ulaşacak. Lakin toplu kontrat kapsamında net fiyatın dışında 4 maaş ikramiye ve toplumsal yardımlar da yer alıyor.
| Ortalama net | 4 bin 300 TL |
| Mevcut taban fiyata oranı | Yüzde 65 |
| Minimum fiyat 4 bin TL olursa oluşacak oran | Yüzde 93 |
Metal personellerinin ortalama net fiyatı 4 bin 800 TL
Toplu iş kontratlarında genel fiyat skalası en yüksek bölümlerden biri olan ve Türkiye’nin en büyük otomotiv ve beyaz eşya üreticilerinin de yer aldığı metal iş kolunda da ortalama net fiyat ile taban fiyat ortasındaki makas, yeni minimum fiyatla daralacak. 2019 yılındaki toplu iş mukavelesinde 112 bin metal çalışanının fiyatlarına birinci 6 ay yüzde 17.12 oranında artırım yapıldı. O tarihte ortalama brüt fiyat 5 bin 465 TL’ye yükselmişti.
Hala yeni toplu mukavele süreci başlarken personellerin ortalama brüt fiyatı toplumsal haklar ve başka yan ödemeler hariç 6 bin 375 TL düzeyinde. Bu da net fiyatta yaklaşık 4 bin 800 TL demek. Metal işkolunda da taban fiyatın ortalama net fiyattaki hissesi sert biçimde yükselmiş olacak. Mevcut taban fiyatta yüzde 58 olan oran yüzde 83’e çıkacak.
| Ortalama net | 4 bin 800 |
| Mevcut minimum fiyata oranı | Yüzde 58 |
| Minimum fiyat 4 bin TL olursa oluşacak oran | Yüzde 83 |